თავფურცელი

ათეროსკლეროზული ანგიოენცეფალოპათიის მკურნალობა
მექსიდოლით გულის იშემიური დაავადების მქონე ავადმყოფებში

 მ. ორჟონიკიძე - თერაპიის ეროვნული ცენტრი

აქტუალობა: კარდიო და ცერებროვასკულური დაავადებები თაანამედროვე მედიცინის უდიდესი პრობლემაა. მწვავე ცერებროვასკულური დაავადებების ავა­დო­ბის, სიკვდილობის, ლეტალობის და ინვალიზაციის მიხედვით თუ ვიმს­ჟე­ლებთ, ეს პრობლემა ჟერ კიდევ გადაუჭრელია [1] (იხ. სქემა 1).

სქემა 1.

ამ პრობლემის სოციალური მნიშვნელობა მატულობს მოსახლეობის დაბე­რე­ბის ტენდენციასა და პოპულაციაში მოხუცებული ასაკის პირთა ხვედრითი წო­ნის ზრდის გამო. ამიტომ აქტუალურია ასევე ანგიონევროლოგიის გე­რონტო­ლო­გი­ური ასპექტებიც. გარდა იშემიური ინსულტისა დისცირკულარუ­ლი ენცე­ფა­ლო­პათია (ანგიოენცეფალოპათია), სისხლძარღვოვანი დემენცია [4].

თავის ტვინის სისხლძარღვების ათეროსკლეროზული დაზიანების შემთხ­ვე­ვა­ში, როდესაც თავის ტვინის აუტორეგულაციის მექანიზმები ამოწურულია, დი­დი მნიშვნელობა აქვს გულ-სისხლძარღვოვანი სისტემის მდგომარეობას. გუ­ლის იშიემიური დაავადების (გიდ) მქონე ავადმყოფებში ამ დროს ცერებრო­ვას­კულური პათოლოგია განსაკუთრებული დრამატულობით მიმდინარეობს [4] (იხ. სქემა 2).

 სქემა 2.

ცერებროვასკულური დაავადებების ფარმაკოთერაპიული საშუალებების არ­სე­ნალში უამრავი სხვადასხვა ჟგუფის პრეპარატი შედის: ვაზოაქტიური, ნო­ოტ­როპები, ანტიჰიპოქსანტები, ანტიოქსიდანტები და ა.შ. მნიშვნელოვანია კლინიკურ პრაქტიკაში მაღალეფექტური, კომბინირებული მოქმედების პრეპარატების დანერ­გ­ვა, რომლებსაც ექნებათ უნივერსალური  ციტოპროტექტორული  თვისებები; იმო­ქ­­მე­დებენ როგორც კარდიო, ისე ცერებროვასკულური დაავადებების დროს განვი­თარებული იშემიის რამოდენიმე პათოგენეზურ რგოლზე და ამ დაავა­დე­ბე­ბის პროფილაქტიკის და მკურნალობის პროცესში თავიდან აგვაცილებენ პოლიპ­რაგ­მაზიას. ერთ-ერთი ასეთი პრეპარატია მექსიდოლი, _ ოქსი-მეთილპირიდინ სუკ­­ცინატი, (2-მეთილ-6-მეთილ-3-ჰიდროქსიპირიდინის სუკცინატი), რომელიც ახალი თაობის ანტიჰიპოქსანტს ანტიოაქსიდანტს და წარმოადგენს [3].

ნაშრომის მიზანი: ათეროსკლეროზული ანგიოენცეფალოპათიის მკურ­ნა­ლო­ბა მექსიდოლით გიდ-ს მქონე ავადმყოფებში.

ადამიანის თავის ტვინი მუდმივად საჭიროებს ენერგიას. სხვა ორგა­ნო­ების­გან განსხვავებით ის იყენებს მხოლოდ გლუკოზას, როგორც მეტაბოლიზმის სუბ­ს­ტრატს, რომლის მოლეკულის აერობული გახლეჩვისას გამოიყოფა 36 მო­ლეკულა ატფ, ხოლო ანაერობულისას _ მხოლოდ 2.

რადგან თავის ტვინს არ შეუძლია რეზერვის შექმნა, საჭიროა საკმარისი რაოდენობის ოქსიგენირებული, გლუკოზით გაჟერებული სისხლი. ამ სისხლის რაოდენობაა დაახლოებით 50-55 მლ/100გ. თ/ტ ამ რაოდენობის დაქვეითება 20მლ/100გ-მდე დგება კრიტიკული მდგომარეობა (ელექტრული სიმუნჟე), რო­მე­ლიც შექცევადია. 15 მლ/100გ-ზე_10მლ/100გ-ზე დგება ანაერობული სტადია, ლაქ­ტატის დაგროვება, იონური ჰომეოსტაზის დაკარგვა, პH-ის დაწევა, K+‑-ის გამოს­ვლა ექსტრაცელულურად, Nა+ჩლ‑ უჟრედის შიგნით, (ციტოტოქსიური შეშუპება), ასევე ჩა2+-ის უჟრედული იონური და ჰოპეოსტაზის დარღვევა [2].

მექსიდოლი თავისი მექანიზმით,  როგორც ანტიჰიპოქსანტი, ანტიოქსიდანტი, მემბრანული  სტაბილიზატორი, ლიპიდთა ზეJანგური Jანგვის ინჰიბიტორი, ერიტ­როციტთა და ტრომბოციტთა მემბრანების სტაბილიზატორი გასაღებივით ერგება ამ სქემას სისხლძარღვოვან, უჟრედულ და მეტაბოლურ დონეზე, როგორც მწვავე ისე ქრონიკული იშემიის პირობებში [3].

მასალა და მეთოდები: ჩვენს მიერ შესწავლილ იქნა ორივე სქესის 67 ავად­მყოფი გიდ-ით. აქედან 7 ინსულტგადატანილი I ჟგუფი, II_ინფარქტგა-დატანილი 8, 10- III  გიდ+ზომიერი არტერიული ჰიპერტენზია, IV_გიდ 42  (იხ. სქემა 3).

სქემა 3

 ყველა ავადმყოფს აღენიშნებოდა თავის ტვინის მაგისტრალური სისხლ­ძარღვების ათეროსკლეროზული ანგიოპათია. გიდ-ს დიაგნოზი დადასტურებული იყო. ანამნეზით, ეკგ, ექოეკგ, სტრეს-ტესტით და კორონაროგრაფიით. ათერო­სკლე­როზული ანგიოპათიის და ინსულტის _ დადასტურებული იყო ანამნეზით, ტრიპლექსონოგრაფიით, თავის ტვინის კომპიუტერული ტომოგრაფიით.

ლიპიდები გაზომილი იქნა შრატში 12 საათიანი შიმშილის შემდეგ  ჟანწაყ 45000 სპექტროფოტომეტრიით. თჩ და თG-ენზიმური მეთოდით HდLჩ-LდLჩ და VLდLჩ-პეციპიტაციით. ფიბრინოგენი რატბერგის მეთოდით [5]. (იხ. სქემა 4).

სქემა 4

ჟგუფი

ასაკი

სქ

მსლქ

დსლქ

ძდსლქ

ტგ

ფბ

აი

იმ

I

N=7

62.6

10

217.2

66.6

39.7

5.2

137.9

54.3

39.9

19.6

180.2

110.4

570

70

4.4

2.5

1.3

0.2

II

N=8

63.9

6.2

212.3

46.4

42.8

14.4

142.6

32.9

27

8.4

134.8

42.1

476.2

64.6

4.2

1.4

1.4

0.1

III N=10

60.4

8

230.3

57.2

61.9

30.3

128.4

60.3

26.7

7.8

134.2

39.4

433.2

91.6

3.3

0.9

1.13

0.25

IV N=42

60.9

8.6

215.3

39.5

45.2

12.7

141.6

36.5

32.9

144

58.4

415.9

105.7

4.15125

1.351708

1.2

0.3

 გარდა კლინიკური ინსტრუმენტული, ლაბორატორიული გამოკვლევებისა, ავადმყოფებს ჩაუტარდათ მენტალური სფეროს გამოსაკვლევი ტესტი. Mინი მენტალ ეხამინატიონ ტესტ (Fოლსტეინ ეტ Aლ 1975).

ოთხი ჟგუფიდან თითოეული ჩვენს მიერ იყო დაყოფილი 2-2 ქვეჟგუფებად.

ერთი მათგანი იყო ძირითადი, მეორე საკონტროლო ძირითად ჟგუფს უტარდებოდა მკურნალობა ტრადიციული პრეპარატებით: ანტიაგრეგანტებით, ანტიჰიპერტენზიულებით, ანტილიპიდურებით და მექსიდოლით. მკურნალობის კურსი გრძელდებოდა 6 კვირის განმავლობაში. მათ შორის 2 კვირა _ ამპულირებული ფორმით, 2 ამპულა (200მგ) ერთხელ დღეში და 4 კვირა _ ტაბლეტირებული (0,125 გრ) ფორმით, 1 აბი 3-ჟერ დღეში ჭამის შემდეგ.

საკონტროლო ჟგუფში მკურნალობა მიმდინარეობდა მხოლოდ ტრადიციული პრეპარატებით.

განხილვა და შედეგები: ოთხივე ჟგუფის კლინიკურ სურათში როგორც ძი­რითად, ისე საკონტროლო ქვეჟგუფებში გამოვლიდან ყველა ძირითადი სინდ­რომი: ვესტიბულო-ატაქსიური, პირამიდული, ამიოსტატური, ფსიქოპა­თოლოგიური.

გარდა ამისა, ნეიროფსიქოლოგიური გამოკვლევებით გამოვლინდა როგორც ნორმალური მენტალობის მქონე ასევე პრედემენტურ და დემენტურ მდგო­მარე­ობაში მყოფი ავადმყოფები. როგორც ვხედავთ პრედემენტური მდგომარეობა აღე­ნიშნებოდა პაციენტების საკმაოდ მრავალრიცხოვან ჟგუფს.

მკურნალობსი შედეგად მოხდა ნეიროფსიქოლოგიური მაჩვენებლების გაუმ­ჟობესება ძირითად ჟგუფში, ხოლო საკონტროლო ჟგუფში თითქმის იგივე დარ­ჩა ან გაუარესება მოხდა. კლინიკური სურათი ნაკლებად გაუმჟობესდა, ძი­რი­თადი გაუმჟობესება განიცადა მოტორულმა სფერომ (როგორც პირმიდული, ასევე ექსტრაპირამიდული) ნაკლებად _ ატაქსიამ (იხ. სქემა 5).

სქემა 5

ნეიროფსიქოლოგიური კვლევის შედეგები

 დასკვნა:

1.              მექსიდოლი წარმოადგენს პერსპექტიულ პრეპარატს თავის ტვინის ქრო­ნი­კუ­ლი იშემიის მქონე ავადმყოფთათვის.

2.             პრეპარატს ახასიათებს კარგი ამტანიანობა. არც ერთ პაციენტს არ აღე­ნიშ­ნე­ბოდა რაიმე სერიოზული გვერდითი მოვლენა.

3.             მნიშვნელოვანია მექსიდოლით მკურნალობის დაწყება განსაკუთრებით პრე­დე­მენტური მდგომარეობის შემთხვევაში შემდგომი გართულების თავიდან ასაცილებლად და დემენციების თავიდან ასაცილებლად.

4.             მექსიდოლი დადებით ზეგავლენას ახდენს ათეროსკლეროზული ანგიო­ენცე­ფა­ლოპათიით დაავადებულ ავადმყოფებზე განსაკუთრებით კი კოგნიტიურ ფუნ­ქციებზე, ატაქსური და მოტორული სფეროს დარღვევებზე.

5.             საჭიროა პრეპარატის შემდგომი კვლევის გაგრძელება თავის ტვინის მწვავე და ქრონიკული იშემიის პირობებში და უფრო ხანგრძლივი მკურნალობის კურსით.

ლიტერატურა:

1.      Аебби Лоуор,  Джордж Деиви Смит и др. Тенденции изменения смертности от под­ти­пов инсульта за ХХ век: ретроспективный анализ // Междуранодный  медицинский журнал. – 2003. Т.6. - №1.- С.9-15.

2.      Ворлоу У.П., Деннис М.С. и др. Инсульт. 1998. гл.6. С. 177-183.

3.      Воронин Т. А. Отечественный препарат нового поколения Мексидол. Москва 2003.

4.      Яхно Дисциркуляторная энцефалопатия. Москва 2000.

5.      Niko­laishvili N.D., Kakauridze N.G., Kipshidze N.N. Importance of atherogenic nutritional loadn in prevention of atherosclerosis //Georgian Medical News.- 2003. –N5(98).

6.      –P.50-53.
 

თავფურცელი