|
ქრონიკული ტუბერკულოზის დროს თანმდევი
არასპეციფიური
ნ.ბაქრაძე,
ხ.დიდებელი,
მ.გელაშვილი,
მ.მანგოშვილი,
ხ.ძმანაშვილი, |
|
P პრობლემის აქტუალობა: ტუბერკულოზი იმითაც გამოირჩევა, რომ ხშირ შემთხვევებში მას თან ახლავს არასპეციფიური რეაქციები, ანუ ისეთი მდგომარეობანი, როდესაც კანზე, სახსრებში, ლიმფოიდურ, სისხლმბად სისტემებსა ან პარენქიმულ ორგანოებში ადგილი აქვს ისეთი ცვლილებების განვითარებას, რომლებიც კლინიკურად ვლინდებიან, როგორც ცალკე არსებული დამოუკიდებელი დაავადებები, მაგრამ რეალურად წარმოადგენენ ტუბერკულოზურ `ნიღბებს~ ანუ ტუბერკულოზის წინააღმდეგ მიმართულ ორგანიზმის იმუნოლოგიურ რეაქციას. კერძოდ, შინაგან სნეულებათა კლინიკაში კარგად არის ცნობილი ის ფაქტი, რომ მოზრდილთა პირველადი ტუბერკულოზი, ხშირად მიმდინარეობს პოლისეროზიტების, რევმატოიდული პოლიართრიტის, ზოგადი მწვავე ინფექციური დაავადებისა და ფილტვის ტუბერკულოზის სხვა `ნიღბების~ კლინიკური სურათით. აღნიშნულს ის ადასტურებს, რომ სათანადო ანტიტუბერკულოზური თერაპიის შემდეგ დასახელებული `ნიღბები~ სრულ გაქრობას განიცდიან. A ამდენად პარატუბერკულოზური და პარანეოპლასტური `ნიღბების~ დროულ ამოცნობას განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება შინაგან სნეულებათა კლინიკაში. შრომის მიზანი, მასალა და მეთოდი: შრომა შესრულებულია ქრონიკული ტუბერკულოზის იმ კლინიკურ შემთხვევებზე, რომელიც ჩვენ დაგვიგროვდა თბილისის ომის ინვალიდთა კლინიკურ ჰოსპიტალში. იგი მოიცავს 115 შემთხვევის ანალიზს. შრომის მიზანს წარმოადგენს იმ ძირითადი პარატუბერკულოზური `ნიღბების~ გამოყოფა, რომლებიც ყველაზე უფრო ხშირად იჩენდნენ თავს. შესწავლილ მასალაზე იგი დაფიქსირდა 30% შემთხვევაში. შედეგები: ტუბერკულოზის პარასპეციფიკურ `ნიღბებს~ შორის ჩვენ შეგვხვდა კანის და სეროზული გარსების რევმატიული ხასიათის მაგვარი, აგრეთვე, ჰემატოლოგიური და თირკმლისმიერი `ნიღბები~. ჟერ კიდევ გასული საუკუნის ბოლოს ლიონელმა ექიმმა ა. პონსემ (1897) ყურადღება მიაქცია ტუბერკულოზის დროს სახსრების ისეთ დაზიანებებს, რომლებიც ძალიან გავდა რევმატოიდული ართრიტისთვის დამახასიათებელ ტიპიურ ცვლილებებს. ტუბერკულოზის ასეთმა არასპეციფიოურმა გამოვლინებამ სახსრებში ავტორის საპატივცემულოდ `პონსეს ტუბერკულოზური პოლიართრიტის~ სახელწოდება მიიღო. ჩვენს მასალაზე სახსროვანი `ნიღბები~ გამოვლინდა პაციენტთა 9.1%-ში. იგი ხასიათდებოდა, მუხლის და მენჟ-ბარძაყის სახსრების ანთებითი ცვლილებებით. სპონდილოზითა და კისრის მალების ოსტეოქონდროზით. ტუბერკულოზის რევმატიულ `ნიღბებს~ შორის კარგადაა ცნობილი სეროზიტი, სეროზული პლევრიტი, პერიკარდიტი, პერიტონიტი (ახალგაზრდა ქალიშვილების კეთილთვისებიანი ასციტი). ჩვენს მიერ დიაგნოსტირებულ პაციენტთა შორის დაფიქსირდა სეროზული პლევრიტის 17 შემთხვევა (15%) პერიკარდიტის და პერიტონიტის შემთხვევები ჩვენს მასალაზე არ აღინიშნა. ტუბერკულოზის ჰემატოლოგიური `ნიღბები~ პირველად აღწერა ე.მ. ტარეევმა. ამ დროს ცვლილებები ვითარდება სისხლმბად ორგანოებში ყურადღებას იპყრობს ძვლის ტვინის ჰიპოპლაზიის ნიშნები გამოხატული ლეიკოპენიით, ანემიით, თრომბოციტოპენიით, ხოლო ზოგჟერ ლეიკემიური რეაქციების განვითარებაც. ტუბერკულოზის ჰემატოლოგიური ნიღბები ჩვენ მასალაზე არ დაფიქსირებულა. ტუბერკულოზის პარასპეციფიკურ რეაქციებს შორის გამორჩეული ადგილი უჭირავს კანის გამოვლინებებს, გამოხატულს კვანძოვანი ერითემის სახით, რომლებიც, როგორც `ნიღაბი~ ხშირად გვხვდება აგრეთვე სარკოიდოზის და განსაკუთრებით წამლისმიერი დაავადების დროს. K კანის ერითემა ჩვენს მასალაზე აღენიშნა პაციენტთა 6.1%-ს. ერთეულ შემთხვევებში აღსანიშნავი იყო აგრეთვე, პარატუბერკულოზური წარმოშობის პანიკულიტის და ჰემორაგიული ვასკულიტის განვითარება. ტუბერკულოზის არასპეციპიკურ ვისცერულ გამოვლინებებს მიეკუთვნება თირკმელების დაზიანება. Uუპირველესად ამილოიდოზი, აგრეთვე არასპეციფიური იმუნური გლომერულონეფრიტი, რომელსაც ხშირად თან სდევს ნეფროზული სინდრომი შემთხვევები გამოხატული ქრონიკული გლომერულონეფრიტითა და ნეფროზული სინდრომით ჩვენს მასალაზე გამოვლინდა 2.6%-ში. ტუბერკულოზური არასპეციფიური რეაქციები შეიძლება გამოხატული იყოს რეაქტიული ჰეპატიტით, აგრეთვე, თვალების დაზიანებებით: კერატო-კონიუნკტივიტით, უვეიტით, ეპისკლერიტით. A დასკვნა: ამრიგად, არასპეციპიკური პარატუბერკულოზური რეაქციები ხასიათდებიან პოლიმორფიზმით- მონოსიმპტომიდან და სინდრომიდან სისტემური დაავადებისათვის დამახასიათებელ კლინიკური სურათამდე დამთავრებული. Mმათი აღმოცენება ბევრ შემთხვევაში ემთხვევა ქრონიკული ტუბერკულოზის რეციდივს ან ტუბერკულოზური პროცესის გამწვავებას. დროულად დაწყებულ და მიზანმიმართულად ჩატარებულ სპეციფიურ თერაპიას, როგორც წესი მივყავართ პარატუბერკულოზური არასპეციფიური რეაქციების თითქმის სრულ გაქრობამდე. ლიტერატურა: 1. Ильина Т.Я. Очаговыи туберкулез легких сомнительной активности-Пробл. туберк. 1983; №5. с. 18-19. 2. Ищенко Б.И.Ограниченные неспецифические пневмосклерозы-Пробл.туберк.1982.№4. 3. Кибрик Б.С. Соловьев Е.О, Мельников В.П и др. Выявление болных с хроническими неспецифическими заболеваниями органов дыхания и туберкулезом с применением первичного автоматизированного скрининга среди работающих на крупном промышленном предприятии-Пробл.туберк.1984.№7.с.6. 4. Рабухин А.Е. Туберкулез вчера и сегодня.-Тер.арх; 1978 #3, с 3-9. |