თავფურცელი

გულის უკმარისობის სინდრომით მიმდინარე დაავადებათა რეტროსპექტული ანალიზი საქართველოს ზოგიერთი რეგიონის 1996-2003წწ. ავადმყოფობის ისტორიათა კვლევის საფუძველზე

 მ. როგავა, მ. ქანთარია, ქ. ხაბელაშვილი, თ. ბოჭორიშვილი
თერაპიის ეროვნული ცენტრი

 გულის ქრონიკული უკმარისობის (გქუ), განსაკუთრებით, რეფრაქტერული უკმარისობით შეპყრობილ პაციენტთა რიცხვი მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყანაში განუხრელად იზრდება. აშშ-ში გულის უკმარისობით (გუ) დავადებულთა რიცხვი მოსახლეობის 1%-ს შეადგენს, ხოლო საშუალო ასაკს გადაცილებულ პირთათვის კი 10%-ს, სხვადასხვა ქვეყნის ავტორთა მონაცემებით მათი რაოდენობა 15%-ს აღწევს. აღნიშნულ ავადმყოფებში სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა მამაკაცთათვის 1,7 წ-ს, ხოლო ქალთათვის 3,2 წ-ს შეადგენს 1. 60 წელს გადაცილებულ მამაკაცთა შორის, რომელთაც არ აწუხებთ სტენოკარდიული შეტევები და არ აქვთ ჩივილები გულ-სისხლძარღვთა სისტემის მხრივ და თავს გრძნობენ პრაქტიკულად ჯანმრთელებად, დატვირთვის სინჯების დროს 11,5%-ს აღენიშნებათ გ.ქ.უ. საწყისი ეტაპისათვის დამახასიათებელი ნიშნები 2, რაც, ჩვენი აზრით, გ.უ.-ის თანამედროვე მოდელის არასრულფასოვნებით, აღნიშნული  სინდრომის ჩამოყალიბების ადრეული სტადიის დადგენის კლინიკური გამოცდილების სიმწირით ან არქონით, მკურნალობის ტაქტიკის მცდარი მიმართულებებით და დღემდე არსებულ სამკურნალო-პროფილაქტიკურ საშუალებათა არაეფექტურობით შეიძლება აიხსნას. გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დაავადებები, განსაკუთრებით გულის იშემიური დაავადება (გიდ), განვითარებული ქვეყნებისათვის სადღეისოდ უმნიშვნელოვანესი პრობლემაა. კვლავ მაღალია მის მიერ გამოწვეული ავადობისა და ინვალიდობის სიხშირე. რუსეთში ქალთა სიკვდილობამ 46%, ხოლო მამაკაცთა სიკვდილობამ - 65% შეადგინა საერთო ლეტალობაში 3, ეს პრობლემა მნიშვნელოვანია ჩვენი ქვეყნისთვის, რაც ძირითადად ჯანდაცვის არსებულ სისტემაში დიაგნოსტიკისა და მკურნალობის ახალი თანამედროვე ტექნოლოგიების არქონით კიდევ უფრო მძიმდება, განსაკუთრებით რაიონებში მძიმე სოციალური პირობების,  სათანადო კადრების, პირველადი ჯანდაცვის რგოლების მატერიალური და ტექნიკური ბაზის არარსებობის ფონზე.

ვირუსული მიოკარდიტების და კარდიომიოპათიების გავრცელების (დიაგნოსტიკის, მკურნალობის, პროგნოზირების) პერიოდული რეტროსპექტული კვლევამ, რომელიც ჩატარდა 1988-2000წწ ქ. თბილისის კლინიკების მონაცემთა საფუძველზე, გამოავლინა მეტად სავალალო შედეგები. დილატაციური კარდიომიოპათიის ვერიფიცირების დრო მერყეობდა 7 თვიდან 3,1 წლამდე 43-60% შემთხვევაში და ამ ხნის მანძილზე ფიქსირდებოდა სხვადასხვა დიაგნოზი, შემთხვევათა 18-32%-ს ანამნეზური მონაცემების საფუძველზე შეადგენდნენ უდიაგნოზო ავადმყოფები, რომლებსაც 4 თვიდან 2,4 წლის შუალედში არ უტარდებოდათ შესაბამისი მკურნალობა და იგი უფრო მეტად ატარებდა ეპიზოდურ და სიმპტომურ ხასიათს, 1995 წლის მონაცემთა (ისტორიების შესწავლა) ბაზაზე ვერიფიცირების ხარისხი კლინიკურ მონაცემთა საფუძველზე არ აღემატებოდა 8%-ს, ხოლო 1995-2000წწ მონაცემებით ვერიფიცირების ხარისხი კლინიკო-ლაბორატორიული და ინსტრუმენტული კვლევის მეთოდების გათვალისწინებით მერყეობდა 11-დან 87%-ის ფარგლებში. მზარდი გულის უკმარისობით გამოწვეული სიკვდილობა ბოლო ათი წლის მანძილზე საერთო ლეტალობის 1/3-ს შეადგენდა, ხოლო უეცარი სიკვდილი (უს) - თითქმის 1/2-ს, რაც შეეხება როგორც ძირითად, ისე მის თანმხლებ დაავადებებს, თითქმის 80% შემთხვევებში დასკვნითი კლინიკური დიაგნოზი სრულფასოვნად არ იყო წარმოდგენილი. გამომდინარე აქედან, ქვეყანაში მძიმე ეკონომიკური პირობების მიუხედავად, გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების სრულყოფილი ნუსხა თანამედროვე კლასიფიკაციების გათვალისწინებით გულის იშემიური დაავადების (გიდ) თანმხლებ უხშირეს (არტერიული ჰიპერტენზია, შაქრიანი დიაბეტი და სხვა) დაავადებებთან ერთად, სრულყოფილად უნდა იყოს წარმოდგენილი მიოკარდიუმის უმძიმესი, ე.წ. არაკორონაროგენური და არარევმატოგენური დაავადებები. მათი წილი გულ-სისხლძარღვთა ავადობისა და სიკვდილობის სტრუქტურაში დღითიდღე იზრდება უახლესი დიაგნოსტიკური საშუალებების ფართე დანერგვის, გამოცდილებისა და პროფესიული დონის მატებასთან ერთად. როგორც ავღნიშნეთ, კარდიომიოპათიები პროგნოზულად მძიმე, დღესდღეობით არცთუ იშვიათ დაავადებების რიცხვს ეკუთვნის. მათი დიაგნოსტირება ხშირ შემთხვევაში დაგვიანებულ სტადიაზე ხდება, ანდა უშუალოდ უეცარი სიკვდილის შემთხვევაში ივარაუდება, როგორც წესი, მწირი და უმეტესად არასპეციფიური კლინიკური გამოვლინებით მიმდინარეობს. თავისთავად დიაგნოზის სიმძიმის არასწორი შეფასება  პაციენტის მხრიდან მკურნალობის “გაურკვეველი დროით” გადავადების მიზეზი ხდება. მათი დიფერენცირება კი სხვა კარდიულ პათოლოგიებთან რიგ შემთხვევეში არასწორად წარმოებს.  

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) კარდიოლოგთა სამუშაო ჯგუფის მიერ 1996 წლიდან  მოწოდებულია კლასიფიკაცია, რომელიც საკმაოდ დიდ ჩამონათვალს მოიცავს და დიფერენციულ-დიაგნოსტიკური თვალსაზრისით მკაცრ მიდგომას საჭიროებს. დღესდღეობით არ არსებობს კარდიომიოპათიების ზუსტი სტატისტიკა მსოფლიოში. სხვადასხვა წყაროების მიხედვით ციფრები განსხვავებულია: დილატაციური კარდიომიოპათიების (დკმ) გავრცელების სიხშირე 100 000 მოსახლეზე 13,1-დან 36,5-მდე მერყეობს, ახალი შემთხვევების რაოდენობა კი 7–11-მდე. ყველა სახის კარდიომიოპათიათა შორის 60% სწორედ მასზე მოდის 4. ჰიპერტროფიული კარდიომიოპათიების (ჰკმ) სიხშირე 0,02-0,05%-ია 5. სხვა მონაცემების მიხედვით ახალგაზრდებში (25-30 წელი) 100 000-იდან 2-5 შემთხვევას შეადგენს, ანუ, 2-3 შემთხვევა 1000-მოსახლეზე, აქედან არაობსტრუქციული ფორმა 2-3 ჯერ აღემატება ობსტრუაციულს. მისი წილი ყოველწლიურ სიკვდილობაში 2-6%-ს შეადგენს 6. რაც შეეხება რესტრიქციულ კარდიომიოპათიას, იგი ბავშვთა ნებისმიერ ასაკში გვხვდება და მთლიანად პედიატრიული კარდიოპათოლოგიების 5%-ს შეადგენს. ლეტალობის მაჩვენებელი დიაგნოსტირებიდან 3 წლის შემდეგ 63%-ს შეადგენს, ხოლო 6 წლის შემდეგ - 75%-ს 7. საქართველოში არსებული მონაცემების მიხედვით გულის თანდაყოლილ პათოლოგიებს შორის მისი ხვედრითი წილი არის 0,04-0,06%. 8. 

მხოლოდ ა.შ.შ.-ში კარდიომიოპათიების ახალი შემთხვევები ყოველწლიურად  საშუალოდ 400 000-ს უტოლდება, ხოლო მთლიანობაში ამ დიაგნოზის მატარებელი 2-3 მილიონი ადამიანია 9. დაახლოებით 13-16 000 მოსახლეზე აშშ-ში მოდის ერთი პერიპარტული კარდიომიოპათიის შემთხვევა, იაპონიაში იგივე დიაგნოზის სიხშირეა  6 000-მოსახლეზე ერთი შემთხვევა, ხოლო სამხრეთ აფრიკაში - 1 000-ზე ერთი.  ეს ციფრი გაცილებით მეტია ჰაიტის მოსახლეობაში: 350-400-ზე ერთი შემთხვევა. ნიგერიაში ავადობის მაღალი სიხშირე კვებისა და ყოფა-ცხოვრების თავისებურებით აიხსნება 10.

საქართველოში პერიპარტული კარდიომიოპათიის შემთხვევები იშვიათია, თუმცა, ზუსტი ციფრების დასახელება გასაგები მიზეზების გამო შეუძლებელია. დკმ-ს შემთხვევები ა.შ.შ.-ის 100.000 მოსახლეზე საშუალოდ 5-8-ს შეადგენს,  უსიმპტომო პაციენტების გათვალისწინებით ეს ციფრი საშუალოდ 50-60-%-ით გაიზრდებოდა. დასავლეთის ქვეყნებში, არსებული მონაცემებით დკმ-ის შემთხვევები ზრდასრული მოსახლეობის  1-15%-ს შეადგენს. სიკვდილიანობა კი ყოველწლიურად 10 000-ს უტოლდება 11. Fრამინგჰამის მიხედვით, აქ სიცოცხლიანობის მედიანა 1.7 წელს უდრის მამაკაცებში, ხოლო ქალებში – 3,2-ს 12. ფრამინგჰამის მონაცემებით, 5 წლის განმავლობაში იღუპება ქალების 42% და მამაკაცების 62% 13.

რაც შეეხება ჰიპერტროფიულ კარდიომიოპათიას (ჰკმ), ყოველწლიურად აშშ-ში ახალი შემთხვევები ვლინდება ექოკრდიოგრაფიულად ამბულატორიულ პაციენტთა 0,5%-ში და სულ მოსახლეობის 0,05-0,2%-ს შეადგენს. ამასთან, დიაგნოზი დასტურდება ახლო ნათესავების 25%-ში. არაიშვიათად ჰკმ კლინიკურად საერთოდ არ ვლინდება და მისი პირველივე გამოვლინება უეცარი სიკვდილია, რომელიც განპირობებულია ძირითადად პარკუჭთა ფიბრილაციით, რაც უმეტესად სპორტსა და ენერგეტიკულ გადაძაბვას უკავშირდება 14. ამ დიაგნოზის შემთხვევაში პაციენტი  სათანადო ქირურგიული ჩარევის გარეშე ყოველთვის სიკვდილის რისკის ქვეშ დგას. სიკვდილიანობის მაჩვენებელი ყოველწლიურად დაახლოებით 4%-ს შეადგენს 15-16. როგორც ცნობილია, დკმ-ს შემხვევაში დიაგნოზის დასმის შემდეგ სიცოცხლის ხანგრძლივობა დაახლოებით 3-5 თვიდან 2,5 წელს შეადგენდა, უკეთეს შემთხვევაში - 7-8 წელს 17. დროული და თანამედროვე დიაგნოსტირების და მკურნალობის შემთხვევაში კი 9-12 წელს აღწევს. ყოველწლიური ლეტალობა 10-20%-ია, საშუალოდ კი 5 წლის განმავლობაში 50-70% 18. გულის ტრანსპლანტაციის შემთხვევაში სიცოცხლის ხანგრძლივობა იზრდება 70%-ით 10 წლის მანძილზე 19. რესტრიქციული კარდიომიოპათიის შემთხვევაში ავადმყოფი საერთოდ შრომისუუნაროა და პროგნოზი მეტად არაკეთილსაიმედო, ტრანსპლანტაციიის გარეშე ლეტალობა 5 წლის განმავლობაში 70%-ს უდრის 18.

გასათვალისწინებელია, რომ დიაგნოსტირებული ავადმყოფების ციფრი დაავადებულთა საერთო რაოდენობის საშუალოდ მხოლოდ 35-40%-ს შეადგენს 10. ყოველივე აღნიშნული საკითხის აქტუალობაზე და კარდიოლოგიაში სადღეისოდ არსებული გულის ფარული, ქრონიკული და რეფრაქტერული უკმარისობის დროული დიაგნოსტირების, პროფილაქტიკისა და მკურნალობის უახლესი და ეფექტური მეთოდების შემუშავების აუცილებლობაზე  მიუთითებს.

საქართველოში  აღნიშნული სტატისტიკა ჯერ-ჯერობით დამუშავებული არ არის. ქ. თბილისის თერაპიის ეროვნული ცენტრის კარდიომიოპათიის განყოფილებაში, რომელიც 1979 წლიდან ფუნქციონირებს, ვირუსული მიოკარდიტების (ვმ) დკმ-ში ტრანსფორმაციის დიაგნოსტირების სიხშირე ჯერ კიდევ 80-იან წლებში 5-ჯერ აღემატებოდა იმ დროისათვის არსებულ ლიტერატურულ მონაცემებს. კლინიკის მონაცემების მიხედვით ბოლო 10 წლის მანძილზე ვმ ტრანსფორმაცია დკმ-ში ხდება 26,7%, ხოლო დკმ-იან ავადმყოფებში კარდიოტროპული ვირუსების მიმართ დადებითი სეროლოგიური რეაქცია 60%-ში აღინიშნება 20. ჰკმ-ს, შედარებით ძირითადი ციფრი, დაახლოებით 92% დკმ-ზე მოდის. ავადობის მაჩვენებელმა 1995-2000წწ ვირუსული მიოკარდიტის და კარდიომიოპათიების  დიაგნოზით კარდიოლოგიურ, ნევროლოგიურ, პედიატრიულ და ზოგად თერაპიულ კლინიკებში მარტო თბილისში 634 ავადმყოფობის ისტორია შეადგინა. არარევმატიული ტიპის მიოკარდიტების, განსაკუთრებით პედიატრიულ კლინიკებში წარმოდგენილი ე.წ. კარდიოპათიების, როგორც ძირითად დიაგნოზის ვერიფიცირება ასევე ზემოთმოხსენებულ უმრავლეს კლინიკებში 75-85% შემთხვევაში არ იყო სრულყოფილი. გარდა ამისა, ჩვენი აზრით განსაკუთრებულ ყურადღებას მოითხოვს გულის უკმარისობის სინდრომით შებყრობილ პაციენტებში ძირითადი დიაგნოზის დაზუსტება მკურნალობის შემდგომი ტაქტიკის შემუშავებისა და პროგნოზირებისათვის. ამ მიმართულებით ჩვენს მიერ დასახული ვმ-ს და კარდიომიოპათიების გავრცელების, დიაგნოსტიკის, მკურნალობის პერიოდული რეტროსპექტული კვლევა გრძელდება ქვეყნის მასშტაბით, რომელიც მოიცავს ქალაქებისა და რეგიონების სტაციონარებისა და ამბულატორულ კლინიკებს. ამჟამად გთავაზობთ სამეგრელოსა და შიდა ქართლის (გორი) სტაციონარებში ავადმყოფთა 1996-2003წწ ისტორიის რეტროსპექტულ ანალიზს. გორის რაიონში 1996-2000წწ რეგისტრირებულ ავადმყოფთა მთლიანმა რაოდენობამ შეადგინა 1470. აქედან გულის უკმარისობის სინდრომი აღენიშნებოდა 308 (21%) პაციენტს, მათგან 137 (44,5%) ქალი, 171 (55,5%) მამაკაცი. გულის უკმარისობის სიმძიმე განსაზღვრული იყო სტრაჟენკო-ვასილენკოს კლასიფიკაციის მიხედვით: I ხარისხის უკმარისობა ჰქონდა 41 (14,6%) ავადმყოფს, II ხარისხის 189 (67%), III ხარისხის 52 _18,4% (ცხრილი #1), რითმის მოშლა აღენიშნებოდა 218 (77,3%), აქედან მოციმციმე არითმია 104 (47,7%), ექსტრასისტოლური არითმია 41 (14,6%), სინუსური ტახიკარდია 65 (30%), სხვა სახის მოშლა 8 (3,6%), გამტარებლობის მოშლა 12 (4,6% (ცხრილი #2).

ცხრილი #1.

გულის უკმარისობის ხარისხი (გორის რაიონი)

სტრაჟენკო-ვასილენკის კლასიფიკაცია

მამაკაცი

ქალი

სულ

I ხარისხის უკმარისობა

19 (6,8%)

22 (7,8%)

41 (14,6%)

II ხარისხის უკმარისობა

113 (40%)

76 (27%)

189 (67%)

III ხარისხის უკმარისობა

31 (11%)

21 (7,4%)

52 (18,4%)

ცხრილი #2.

რითმის და გამტარებლობის დარღვევები გულის უკმარისობიან

ავადმყოფებში (გორის რაიონი) 

პარკუჭშ. პაროქს. ტაქიკარდია

მამაკაცი

ქალი

სულ

კვანძოვანი რითმი

60

44

104(47,7%)

სუპრავენტ. ტაქიკ.

29

12

41(14,6%)

წინაგ. თრთოლვა

40

25

65(30%)

პარკ. ფიბრილაცია

2

_

2

ბრადიკარდია

2

 

6

ბლოკადა: ა.ვ.-Iხ.

1

 

 

პარკუჭშ. პაროქს. ტაქიკარდია

1

 

 

კვანძოვანი რითმი

 

1

 

სუპრავენტ. ტაქიკ.

 

1

 

წინაგ. თრთოლვა

2

1

3

 

 

 

 

 

 

 

 

 შესწავლილ პაციენტთა ასაკი მერყეობდა 18-დან 94 წლამდე, როგორც გამოვლინდა ავადობის გამოვლენისა და მიმდინარეობისათვის ყველაზე კრიტიკული ასაკია 60-75 წლები (ცხრილი #3), ამასთან გულის უკმარისობის სინდრომი ამ ასაკის მამაკაცებში უფრო ხშირად ვლინდება და მეტი სიხშირით გვხვდება არტერიული ჰიპერტენზეა ქალებთან შედარებით, რაც მამაკაცთა პოპულაციაში, ალბათ, მავნე ჩვევების და არაჯანსაღი ცხოვრების წესის არსებობის მეტი სიხშირით აიხსნება.

ცხრილი #3.

პაციენტების ასაკი (გორის რაიონი)

პაციენტების ასაკი

მამაკაცი

ქალი

სულ

19 და ნაკლები

1

_

1

20-დან 29-მდე

3

1

4

30-დან 39-მდე

1

1

2

40-დან 49-მდე

6

8

14

50-დან 59-მდე

17

14

31

60-დან 69-მდე

67

54

121

70-დან 79-მდე

58

37

95

80-დან 89-მდე

9

3

12

90 და მეტი

_

2

2

 

სტაციონარში ყოფნის დროს გარდაიცვალა გულის უკმარისობის მქონე 6 პაციენტი. სამწუხაროდ, ავადმყოფობის ისტორიის მონაცემთა საფუძველზე ვერ მოხერხდა გულის უკმარისობის სიმდრომის გამოვლენის ხანგრძლივობისა და სტაციონარში განმეორებითი ჰოსპიტალიზაციის სიხშირის შეფასება. ცხრილში მოცემულია სხვადასხვა ხარისხის გუ-ის მქონე პაციენტთა საწოლდღეების რაოდენობა, რომელიც საშუალოდ შეადგენს 10 დღის ხანგრძლივობას თვითეული პაციენტისათვის (ცხრილი #4), ასეთივე ხანგრძლივობა გამოვლინდა სამეგრელოში ჩატარებული კვლევების მიხედვითაც.

დღე

მამაკაცი

ქალი

სულ

I

II

III

სულ

I

II

III

სულ

1

1

11

2

14

1

5

1

7

21

2

-

1

2

3

1

3

-

4

7

3

3

5

-

8

2

4

-

6

14

4

1

15

3

19

5

4

1

10

29

5

2

7

4

13

4

5

3

12

25

6

-

5

1

6

-

7

-

7

13

7

1

4

-

5

-

5

2

7

12

8

-

3

2

5

-

1

2

3

8

9

9

37

8

54

4

21

3

28

32

10

1

9

4

14

-

5

1

6

20

11

-

4

1

5

1

2

1

4

9

12

-

3

2

5

3

4

3

10

15

13-14

-

4

1

5

1

2

1

4

9

15-19

1

2

1

4

-

2

-

2

6

20-29

-

1

-

1

-

3

1

4

6

30-39

-

2

-

2

-

2

-

2

4

40 და მეტი

-

-

-

-

-

1

2

3

3

გულის უკმარისობის სინდრომით შებყრობილი პაციენტებიდან 282 (91,6%) იყო გულის იშემიური დაავადების დიაგნოზით, მათგან 119 (42,6%) ქალი, 163 (57,4%) მამაკაცი, მათ შორის შაქრიანი დიაბეტი, როგორც თანმხლები დაავადება, აღენიშნა 27 (9,6%) პაციენტს, არტერიული ჰიპერტენზია - 96 (34%), ვირუსული მიოკარდიტი - 5 (1,8%), რევმოკარდიტი - 20 (7,1%), დილატაციური კარდიომიოპათია - 3 (1,1%) ავადმყოფს (ცხრილი #5).

ცხრილი #5.

გულის იშემიური დაავადებიით გამოწვეული გულის უკმარისობის სინდრომის თანხვედრა სხვა დაავადებებთან (გორის რაიონი)

დაავადება

მამაკაცი

ქალი

სულ

შაქრიანი დიაბეტი

15(5,3%)

12(4,3%)

27(9,6%)

არტერიული ჰიპერტენზია

51(18%)

45(15%)

96(34%)

ვირუსული მიოკარდიტი

3(1,06%)

2(0,8%)

5(1,8%)

რევმოკარდიტი

6(2,12%)

14(4,96%)

20(7,1%)

დილატაციური კარდიომიოპათია

3 (2.12%)

-

3 (1.1%)

 

 

 

 

 

 სამეგრელოში ჩატარებული რატროსპექტული კვლევისას შესწავლილი იყო 2234 ავადმყოფობის ისტორია, რომელიც 1996-2003 წწ იყო წარმოებული. ამათგან გულის უკმარისობის სინდრომით აღიწერა 528 შემთხვევა (ცხრილი #6,7,8), ყურადსაღები ფაქტია, რომ გულის უკმარისობის სინდრომის გავრცელების სიხშირე გორის რაიონში საგრძნობლად აღემატებოდა სამეგრელოსას.

 ცხრილი #6.

სამეგრელოს რეგიონის სტაციონარებში ავადმყოფთა 1996-2003 წლების ისტორიების რეტროსპექტრული ანალიზი

გულის უკმარისობის სინდრომით მიმდინარე დაავადებები

528 (23,6%)

გ.ი.დ.

353

ჰოპერტენზია

107

შაქრიანი დიაბეტი

11

მიოკარდიტები, კარდიომიოპათიები

25

მანკები

32

ცხრილი #7.

სამეგრელოს რეგიონში 1996-2003 წლებში დიაგნოსტირებული ზოგიერთი დაავადების სიხშირე

დიგნოზი

ქალი

მამაკაცი

ასაკი

სულ

მიოკარდიტი

1

3

30-42

4

დკმ

3

15

37-66

18

ჰკმ

-

2

55-58

2

გულის მანკები

15

23

42-63

38

ცხრილი #8.

გიდ-ით გამოწვეული გუს თანხვედრა სხვა დაავადებებთან (გორის რაიონი)

დაავადება

მამაკაცი

ქალი

სულ

შაქრიანი დიაბეტი

15(5,3%)

12(4,3%)

27(9,6%)

არტერიული ჰიპერტენზია

51(18%)

45(15%)

96(34%)

ვირუსული მიოკარდიტი

3(1,06%)

2(0,8%)

5(1,8%)

რევმოკარდიტი

6(2,12%)

14(4,96%)

20(7,1%)

დილატაციური კარდიომიოპათია

3 (2.12%)

-

3 (1.1%)

 

 

 

 

 არსებული მონაცემების მიხედვით სტაციონარში მოხვედრის სიხშირის შედარებითი ნაკლებობის გათვალისწინებით ყოველწლიურად სამეგრელოს რაიონში ჰოსპიტალიზირებულ ავადმყოფთა რაოდენობა დაახლოებით 310 კაცს შეადგენს, ხოლო გორის რაიონის მასშტაბით ეს ციფრი 365. ამათგან წლიურად გუს გამოვლენილი იყო 75 შემთხვევა სამეგრელოში, გორის რაიონში კი 77. მოსახლეობის რაოდენობის გათვალისწინებით ეს ციფრი საკმაოდ სავალალო მდგომარეობაზე მიუთითებს. რაც შეეხება განმეორებითი ჰოსპიტალიზაციის შემთხვევებს სამეგრელოში, ავადმყიფთა 39,2% სტაციონარულ მკურნალობას განმეორებით იტარებდა დროის სხვადასხვა ინტერვალით: ერთ წლამდე ვადებში 36,4%, ხოლო მეტი დროის მანძილზე 2,8%. ყველაზე ხშირად განმეორებითი ჰოსპიტალიზაცია უწევდათ შაქრიანი დიაბეტით დაავადებულებს _ ერთი წლის განმავლობაში ეს იყო 6,3%. აღნიშნული მონაცემები გაცილებით მწირია გორის რაიონში იმდენად, რომ ციფრების მოყვანა საჭიროდ არ ჩავთვალეთ (ცხრილი #9).

მთლიანობაში გუს ავადმყოფებში რითმის მოშლა აღენიშნებოდა შესწავლილიდან 460 ავადმყოფს. ყოველწლიურად დიაგნოსტირდებოდა რითმის დარღვევის 58 შემთხვევა გორის (ცხრილი #2), ხოლო 34 სამეგრელოს რაიონში (ცხრილი #10).

ორივე რეგიონში შესწავლილი შვიდწლიანი მონაცემების საფუძველზე წარმოვადგენთ მეტად საინტერესო და აქტუალური დაავადებების (კარდიომიოპათიები და მიოკარდიტები) გავრცელების სიხშირეს (ცხრილი #7). მთლიანად მიოკარდიტების დიაგნოსტირება მოხდა მხოლოდ 13 შემთხვევაში, ამადგან რევმოკარდიტის დიაგნოზი დაისვა 6 შემთხვევაში.

 ცხრილი #9.

გულის უკმარისობის სინდრომის მქონე ავადმყოფთა სტაციონარში განმეორებითი ჰოსპიტალიზაცია (სამეგრელოს რეგიონი)

 

 

1 თვემდე

2 თვემდე

3 თვემდე

4 თვემდე

6 თვემდე

1 წლამდე

2 წ.               

5 წ. და მეტი

გ.ი.დ.

0,4%

0,8%

1%

-

2,1%

4,5%

0,8%

0,2%

არტერიული ჰიპერტენზია

-

-

0,3%

-

3,6%

5,2%

0,5%

0,1%

შაქრიანი დიაბეტი

-

-

-

-

3,6%

6,3%

-

-

მიოკარდიტები, კარდიომიოპათიები

-

-

1,2%

-

2,9%

4,5%

0,8%

0,4%

 ცხრილი #10.

რითმის მოშლის გავრცელების სიხშირე (სამეგრელოს რეგიონი)

რითმის მოშლის სახეები

 

 

მოციმციმე არითმია

136

25,8%

ექსტრასისტოლური არიტმია

98

18,6%

პაროქსიზმული ტაქიკარდია

5

0,9%

პარკუჭოვანი ფიბრილაცია

3

0,6%

აუცილებლად მიგვაჩნია მიუთითოდ, რომ მიოკარდიტები თავისთავად არცთუ იშვიათ დაავადებების რიცხვს ეკუთვნიან. არამარტო ანამნეზური, არამედ სათანადო კლინიკო-ლაბორატორიული და ინსტრუმენტული მეთოდების გამოყენების შემთხვევაში უნდა ვივარაუდოდ, რომ ეს ციფრი გაცილებით მეტი იქნებოდა. ამის ვარაუდის საფუძველს გვაძლევს დღესდღეობით ჩვენს კლინიკაში აღნიშნული დაავადებების დიაგნოსტირების მაღალი სიხშირე. გასათვალისწინებელია ინფექციურ-ვირუსული დაავადებების პროგრესული მატება, რომელზეც მიოკარდიტების განვითარების მაღალი რიცხვი მოდის. მეორეს მხრივ საგულისხმოა, რომ XX საუკუნის ბოლო წლები რევმატიზმის ხელახალი ტალღის გავრცელების პერიოდია. ამდენად, რევმოკარდიტების სიხშირე სათანადო და დროული შესწავლის პირობებში ფიქრობთ არ იქნებოდა მცირე რიცხოვანი სხვა გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებს შორის.  

გულის უკმარისობის ანამნეზური ხანგრძლივობის შესწავლა შესაძლებებელი იყო მხოლოდ სამეგრელოს რაიონში (ცხრილი #11). 

ცხრილი #11.

გულის უკმარისობის სინდრომის გამოვლენის ანამნეზური ხანგრძლივობა

(სამეგრელოს რეგიონი)

დიაგნოზი

1 თვემდე           

3-დან 6 თვემდე

1 წლამდე

2-დან

5 წლამდე

5-დან 10 წლამდე

10 წ. და მეტი

გ.ი.დ

15

23

81

76

95

133

ლეტალობა

-

-

1

2

3

2

არტერიული ჰიპერტენზია

3

9

12

42

67

41

ლეტალობა

-

-

-

-

1

2

შაქრიანი დიაბეტი

-

-

1

1

5

4

ლეტალობა

-

-

-

-

-

-

მიოკარდიტები, კარდიომიოპათიები

2

1

6

8

4

3

ლეტალობა

-

-

-

1

1

-

გულის უკმარისობის ყველაზე ხანგრძლივი ანამნეზი – 10 წელი და მეტი გამოვლინდა გიდ-ს შეთხვევაში 31%, ხოლო 22% 5-დან 9 წლამდე. არტერიული ჰიპერტენზიის დროს გუს სიხშირე ანამნეზის 5 წლიანი ხანგრძლივობისას შემთხვევათა 74%-ს შეადგენდა, 2-დან 5 წლადე 24%-ში, ხოლო 1 წელზე ნაკლები დროისას მხოლოდ 14%. კარდიომიოპათიების შესახებ შეგვიძლია ვთქვათ, რომ დაავადების 33%-ში გუს-ის გამოვლენის ანამნეზური ხანგრძლივობა იყო 2-5 წლმდე, 25%-ში კი 1 წლამდე ხანგრძლივობა. დაავადებების შემთხვევების 29% 5 წელზე მეტი დროის ანამნეზით გამოვლინდა, ხოლო 1 წელზე ნაკლები იყო 12,5%-ში (ცხრილი #12).

ცხრილი #12.

გულის უკმარისობის სინდრომის მქონე ავადმყოფთა სტაციონარში გატარებული საწოლდღეების რაოდენობა (სამეგრელოს რეგიონი)

საწოლდღეების რაოდენობა

3 დღე

5 დღე

7 დღე

10 დღე

12 დღე

14 დღე

და მეტი

გ.ი.დ.

14

45

67

101

82

78

26

არტერიული ჰიპერტენზია

6

18

25

68

22

27

8

შაქრიანი დიაბეტი

-

2

-

8

1

-

-

კარდიომიოპათიები, მიოკარდიტები

-

3

-

9

5

-

7

ჩვენს კლინიკში ჩატარებული კვლევების მიხედვით მიოკარდიტები 26,8% ტრანსფორმაციას განიცდიან დკმ-ში, ტრანსფორმაციის სიხშირე ორი რეგიონის  მონაცემების საფუძველზე მხოლოდ 21 შემთხვევა აღმოჩნდა, აქედან გორის რაიონში მხოლოდ 3 შემთხვევა. თუ რამდენად სარწმუნოა მოყვანილი ციფრები, შეაფასეთ თავად. აგრეთვე, საყურადღებოა, რომ სამეგრელოს რაიონში 7 წლის მანძილზე ჰკმ-ის მხოლოდ 2 შემთხვევა დაფიქსირდა, ხოლო გორის რაიონში არცერთი. ზემოთ უკვე მოგახსენეთ ამ დაავადებების გავრცელების ზოგადი სიხშირის შესახებ. ამის საფუძველზე ვფიქრობთ, ურიგო არ იქნებოდა მეტი ყურადღება დაეთმოს აღნიშნულ დაავადებების გავრცელების შესწავლას, რადგან დროულ დიაგნოსტირებასა და მკურნალობაზეა დამოკიდებული ამ მძიმე დაავადებების პროგნოზი. რუსი კოლეგების Герасимова В.В. და Мареев В. Ю. 1991 წლის მონაცემებით IIბ ხარისხის გუს შებყრობილ პაციენტთა წლიურმა ლეტალობამ 40% შეადგინა, სამწლიანმა მონაცემებმა - 73%. ეს დაავადებები, სამწუხაროდ, ხშირ შემთხვევებში, დაგვიანებულ სტადიაზე დგინდება და შესაბამისად ჩატარებული სამკურნალო ღონისძიებები ნაკლებად ეფექტურია, რაც ხელს უწყობს რეფრაქტერული გულის უკმარისობის სინდრომის ჩამოყალიბებას და აჩქარებს ლეტალურ გამოსავალს. ეს თემა აქტუალურია, არა მხოლოდ იმის გამო, რომ დღეს საქართველოში არ არსებობს მიახლოებითი სტატისტიკაც კი, არამედ, მეტად მნიშვნელოვანია მათი პროგნოზული მონაცემები და გამოსავალი. გასათვალისწინებელი ფაქტორია, ისიც რომ საქართველოს სხვადასხვა რეგიონებში გასაგები მიზეზების გამო ყოველთვის ვერ ხერხდება სათანადო გამოკვლევების ჩატარება და სრულყოფილად დიაგნოზის ვერიფიცირება.  აღნიშნულიდან გამომდინარე  ცხადია, რომ მოცემული ციფრები რეალურს არ შეესაბამება. როგორია ამ დაავადებათა ზრდის ტენდენცია, რასთანაა იგი დაკავშირებული, არსებობს თუ არა დაავადების პრევენციის შესაძლებლობები და რამდენად რეალურია იგი? დღესდღეობით ღიადაა დატოვებული ეს საკითხები და უდაოა, რომ იგი უფრო მეტ ყურადღებას მოითხოვს არა მხოლოდ მედპერსონალის, არამედ ჯანდაცვის სისტემის მხრიდან. ასევე მნიშვნელოვანია ეს საკითხი მოსახლეობის თვითშეგნების ამაღლების თვალსაზრისით.

 ლიტერატურა:

1.        Kannel W.B, Belanger A. J.  Epidemiology of heart failure Am. Heart J. 1991; #121; 951-957

2.        Ольбинскаиа Л.  И.   Фармакотерпиа сердечнои недостаточности  М; 1995 -123 с

3.        Р. Г. Оганов 2004 г. Распрастраненность сердечно-сосудистых заболеваний возможности их профилактики

4.        С.Н.Терещенко, Н.А.Джаиани Кафедра внутренних болезней РУДН, Москва

5.        ჯანაშია პ. ხ. და თანაავტ. 2000წ.

6.        Roitberg. stupskii ВНУТРЕННИЕ БОЛЕЗНИ (сердечно-сосудистая система) Глава     

7.        Кардиомиопатии, Гипертрофическая кардиомиопатия.

8.        Robert E Shaddy, MD, Medical Director of Heart Transplant Program, Primary Children's Medical Center of Salt Lake City; Professor, Department of Pediatrics, University of Utah School of Medicine.

9.        მ. მათიაშვილი, ი. მეტრეველი. ჯო ენის ცენტრი.

10.     Heather Murphy-Lavoie, M.D., Section of Emergency Medicine, Louisiana State University Medical Center, Charity Hospital and Charles Preston, M.D., Clinical Associate Professor of Emergency Medicine, Section of Emergency Medicine, Charity Hospital.

11.     Robert E Shaddy, MD, Medical Director of Heart Transplant Program, Primary Children's Medical Center of Salt Lake City; Professor, Department of Pediatrics, University of Utah School of Medicine. March 4, 2004.

12.     Gillum, 1986; Codd, 1989; Manolio, 1992).

13.     Haroon R Afridi, MBBS, Fellow, Department of Interventional Radiology, Brigham and Women's Hospital. February 9, 2005

14.     Heather Murphy-Lavoie, M.D., Section of Emergency Medicine, Louisiana State University Medical Center, Charity Hospital.

15.     Charles Preston, M.D., Clinical Associate Professor of Emergency Medicine, Section of Emergency Medicine, Charity Hospital.

16.     Michael E Zevitz, MD, Clinical Assistant Professor, Department of Medicine, Finch University of Health Sciences, The Chicago Medical School November 21, 2004

17.     n.tatiSvili, g.simonia. Sinagani sneulebebi. 1998w. gv. 174

18.     Michael Carson, MD, Chief, Division of General Internal Medicine, St Peter's University Hospital; Clinical Assistant Professor, Departments of Medicine and Obstetrics, Gynecology, and Reproductive Sciences, UMDNJ - Robert Wood Johnson Medical School. November 15, 2004

19.     Shabetai R. Sarcoidosis and the heart // Curr. Treat. Options. Cardiovasc. Med., 2000. - Vol. 2, N 5. - P.385-398.Cardiology 111A, Veterans Affairs Health Care System, 3350 La Jolla Village Drive, La Jolla, CA 92161, USA. rshabetai@ucsd.edu     <dilatacia>  

20.     Olson T, Michels V., et al. Actin mutations in dilated cardiomyopathy, a heritable form of heart failure//Sciense 1998; 280.

21.     ვირუსული მიოკარდიტებისა და კარდიომიოპათიების შემთხვევათა ანალიზი ქ. თბილისის კლინიკების მონაცემთა საფუძველზე. Aავტ.:მ როგავა, ლ. ქობლიანიძე, ნ. ნოდია, თ გიგაური,     კ. ნადარაია, კ. ლილუაშვილი, თ ბოჭორიშვილი, ნ. პატარაია. თერაპიის ეროვნული ცენტრი.     კარდიოლოგია და შინაგანი მედიცინა #1.

თავფურცელი